ARKTIAR KRONIKAK 4. ATERPEETAKO BIZITZA

 

ARKTIAR KRONIKAK 4.

ATERPEETAKO BIZITZA

Suediar Laponiako aterpeak egurrez eraikitako borda multzoak dira, mugagabetasun zurian galdutako herritxoen antzera. Eraikin bat zaindarientzat, eta bizpahiru mendizaleentzat, bakoitza ondo horniturik bere sukalde propioaz, egurrezko berogailuaz eta 25 l-tako bidoi pare bat urez. Beste etxola bat komuna izaten da, eta zenbaitetan azkeneko bat sauna bezala egokituta dago.

Zein atsegina den sutondoan esertzea ibilaldiko nekeak amaituta! Baina erosotasun hauen ordainean, bidaiariarengatik espero izaten da alde egin aurretik behar bezain beste sutarako egurra ebakiko duela, aizkoraz nahiz zerraz, eta gastatutako ura berrituko duela. Horretarako bidoiak garraiatu beharko ditugu ur putzuraino, batzuetan nahiko urrun. Aintzira edo erreka baten azalera izoztuan zerratutako zulo bati esker bidoiak bete eta gero arrastaka bueltan ekarriko ditugu. Zeregin horietan, eta sukaldeko lanetan, arratsaldea aise pasatzen da, eta konturatzerako iluntzen du. 

Zaindarien bizimodua Piriniotako eta Alpeetako zaindariena baino erosoagoa dirudi, baldintza klimatikoez ahazten bagara behintzat. Nahiz eta zenbaitetan janaria saltzen duten, aterpe hauetan ez dira ez afaririk ez bazkaririk ezta gosaririk ere zerbitzatzen, eta bidaiari bakoitzak otorduen ardura bere gain hartu behar du. 

Sarritan ongietorria emateko zaindariek basafruituez eginiko ardo moduko bat eskaintzen digute, bero zerbitzatzen dena eta primeran sartzen dena. Eta beti, hutsik egin gabe, oheratzeko garaian agertzen dira gure bordatxotik dena txukun eta behar bezala dagoela ziurtatzeko: gasaren giltza itxita, etab. 

Horietako bisita batean ia bete-betean harrapatzen gaituzte! Etzazue sekula santan sardina lata itxi bat utzi gori-gorian dagoen egurrezko berogailuaren txapa gainean! Ondorioak lehertzeko modukoak izan daitezke! Harvey Keitel-ek “Pulp Fiction” filmean hilketa baten eszenatokia garbitzen erakutsi zuen trebetasunaren parekoa erabiliz, ordea, gauza izan ginen zerrikeri guztia jasotzeko zaindarien ikustaldiaren aurretik. Zipriztinak sapairaino iritsiak ziren, alajaina! Ikustekoa zen sudurrak zimurtuz zer nolako harridura begiradak botatzen zituzten zaindariek, eskabetxe eta sardinen usain sarkorraren iturria ezin aurkituz.

Eguna amaitutzat ematen dugu. Joseba eta Igor bordaren berotasun goxoan geratzen dira, eta besteok gau hotzera ateratzen gara, gure kanpin denda eta lo-zakuaren bila.  

   

Patxi Aiaratik 

ARKTIAR KRONIKAK 3. ARRASTOAN ZEHAR

 

ARKTIAR KRONIKAK 3.

ARRASTOAN ZEHAR

Emeki emeki neurrigabetasun zurian barruratzen goaz. Aurreneko joanaldian eta bigarrenaren erdian, arrastoan zehar nahiko mugimendua dabil. Eskietako oinatzei elurrezko motoena gaineratzen zaizkie, eta horietako batzuekin gurutzatuko gara. Errepide eta trenbidetik ordu gutxitara baino ez gaude, eta nabaria da. Eskiatzaile talde gehiago aurkitzen ditugu, batzuk pulkak garraiatuz, besteak motxila bizkarrean. Interesgarria iruditzen zait erabiltzen dugun ekipamendua beraienarekin alderatzea. Bertakoek eski zabalagoak darabilte, finkapena mota desberdin ugariz hornituak, zahar eta traketsenetatik modernoenetara. Pulkak dira nire arreta bereziki bereganatzen dutenak. Gureak baino luzeago eta baxuagoak dira, eta gorputzari ziri zurrunen sistema baten bidez lotzen zaizkio, ondorioz iraultzea zailagoa izanik. Inork gutxik ez du trabesiako materialik erabiltzen, hemengo erliebe apal hauetarako ez baitira egokiak. 

Bestalde, elur-raketen laguntzaz oinez dabiltzanak daude, eta arnesez hornitutako zakur batez edo bikote batez lagundutako eskiatzaileak, zakurrak uhalen bidez lotuak pertsonari tiraka laguntzeko. Eta niretzat deigarriena, zakurrez tiratutako lerak. Zein ederra den taldea hurreratzen nabaritzea, zakurrak pozaren pozez zaunka eta arnasestuka aurreratzen gaituztelarik. Hori guretzat abantaila da, arrastoa ezin hobea uzten dutelako. Egun pare batez musher austriar batekin eta bere bezeroekin topatu gara. Bospasei leraz osatutako karabana eratzen dute, lera bakoitza lau edo sei zakurrek tiratzen dutelarik. Behin aterpera iritsita, musherrak lerro bat osatzen du zirga baten bidez, eta bertan tarte erregularretara kateatzen ditu zakurrak, bakoitza bakarrik geratzen delarik, janariagatik borrokatu ez dezaten suposatzen dut.

Adi egoten natzaie egunsentian, goiztiriak magal elurtuak arrosaz tindatzen dituenean. Abere bakoitza elurretan zulatutako sakonune txikian bere baitan bildurik, zai, oraindik zamatu gabeko egurrezko lera lerdenen ondoan, musherrak eta bezeroek zakurren gosaritarako haragia egosteko ura berotzen duten artean itxaroten. Haien itxura iletsuak, aldi berean jostalari eta basatia, erakarri egiten nau, baina baezpada ere ez naiz laztantzera ausartzen. Aparta izan behar da zure zakur taldea zaintzea eta beraiekin ibilaldi luzeak egin ahal izatea, Nicolas Vanier bezala. Bezeroek ordea ez didate inbidia askorik ematen. Azken finean, nahiz eta zakurren zainketan lagundu, bidaian zehar bere burua garraiatzen uzten dute besterik gabe, ariketaren bidez gorputza berotu gabe, eta badirudi hotz dezente pasatzen dutela. Nahiago dut gure ibileraren autonomia, mantsoagoa baina iraunkorragoa, nekezagoa baina kontzienteagoa.

Patxi Aiaratik

ARKTIAR KRONIKAK 2. LEHEN BIBAKA ARTIKOAN

ARKTIAR KRONIKAK 2.

LEHEN BIBAKA ARTIKOAN

 

Artikoa, hain urrun eta hain gertu. Trenbidean ordu pare bat besterik ez eta dagoeneko ari gara pulkak prestatzen. Pulkak gure ibilbidean erabili beharreko tresneria guztia garraiatzeko aukera ematen diguten lera txikiak dira. Sei egunez 110 km korrituko ditugu tundra, mendi eta basoetan zehar herrialdeko trekking ibilbide ezagunena jarraituz. Iraupen-eskiez mugituko gara, bidaiarako behar dugun janaria, kanpin denda eta gainerako guztia gurekin pulkan garraiatuz. Baina badakigu tarteka, 15-20 km-tako distantzietara, aterpeak egon badaudela non behar izanez gero babestu gaitezke. Arrats argitsu eta eguzkitsu batez abiatuko gara. Jarraitzen dugun pista ondo zapalduta eta markatuta dago. Paisaia ia laua ederra ageri da, elurtutako muino apalak urkiez estaliak. Zuhaitz itxura baino sasien itxura erakusten dute, hori bait dakar klimaren gogortasunak. Milaka, milioika urki ageri dira, eta bere azal zuri ikusgarriek distiratzen dute eguzkiaren argitara. Atzo elurra bota zuen, eta elur pintzelada arin batek nabarmentzen du adartxo eta kimu bakoitza. Ibaien ubidea eta aintziretako lautada zabalak baino ez dira elurraren besarkadatik libratzen, erabat izozturik baitaude.

Oharkabean denboraren jarioak ihes egiten digu, gaur ez gara iritsiko Abiskojaure aterpera, pentsatu bezala. Eguzkia jaisten hasi da eta itzalarekin batera hozberoa amildu egiten da. Zazpi, zortzi, bederatzi gradu zero azpitik. Bibakeatzea erabakitzen dugu, kanpin denda muntatzea eta afaltzea. Nire harridurarako hotz lehor hau eramangarri samarra da piriniar mendizale batentzat. Ikara batean jabetzen naiz, ordea, tenperatura hauetan nire gasezko sukaldetxoak ez duela ezertarako balio. Eskerrak lagunek gasolinazko sukaldetxoa dutela, primeran dabilena. Dendan sartzea erabakitzen dudanerako, termometroak kanpoan minus 14ºC markatzen ditu. Kanpotik, argitutako kanpin denda zoragarri ageri da gauerdian, pezio baten modura uhar baten korronte izoztuan hondoa joa. Afaldu, eta lo zakuetan sartzen gara. Minus 7ºC dendaren barruan. Bidaiaren gaurik hotzena izango den honetan, haurtxo baten antzera lokartuko naiz. Nire lehen bibaka Artikoan.

……………..

Gau beltza. Denda zabala izan arren, bost pertsona erosotasunez lo egiteko adinakoa ez da, ordea. Berez, Igor eta Josebaren asmoa aterpean lo egitea zen. Baina trenbidean izandako matxura baten erruz, egun erdiko atzerapenaz hasi da gure zeharkaldia. Gauza asko esan genitzake suediar trenbide konpainiak matxura eta atzerapenarekiko izandako kudeaketa exkaxa eta lardaskeroari buruz. Eskandinaviar eraginkortasunari buruzko gure aurreiritziak (Ikea, Volvo…) gainbehera doaz, kartaz eginiko gazteluaren antzera. Kontua da elkarren kontra estututa oheratuko garela, sardinak lata barruan bezala. Egoera horretan, bakoitzak egindako mugimendurik txikiena besteengana iristen da. Beraz, gau artikora pixa egitera ateratzeko prozesua neketsua izateaz gain lagunentzat gogaikarria da.

Oraingoan Joseba izan da dendatik atera dena, baina gure harridurarako, ez da bakarrik egongo. Bapatean aurrena elurrezko moto bat eta gero bigarren bat iluntasunaren sakonetik agertu eta bere fokuekin argitzen gaituzte. Polizia da. Pertsonaren bat eskiatzen bakarrik aurkitu ote dugun galdetzen digute. Antza, gaur aterpera iristekoa zen, eta ilundu duenean aterpeko zaindariak, kezkaturik, abisua eman du. Iritsi bezala, elurrezko motoak gauean galtzen dira bere errondarekin jarraitzeko.

Tundrako gau izoztuan gaueko hamaikak dira. Egia esateko, hain ondo markatutako eta hainbeste erabilitako estrata batean bidea galtzea harritzekoa ba da, behe-lainorik gabe eta ikuspen egokiaz behintzat. Alde batetik lasaigarria da jakitea behar izanez gero zaindariek eta erreskate taldeek azkar eta ondo erantzuten dutela. Hala ere, hotzikara sartzen zait tenperatura hauekin lo-zakurik gabeko gaua pasatu beharra irudikatze hutsaz, eta nire lagunek osatzen duten lumazko eta gorputzezko nahas-mahas bigun eta epelaren kontra are gehiago estutzen naiz.

Azkenik, galdutako pertsona aurkitua izango zen, eta aterpera eramana handik gutxira arazo larririk gabe.

Patxi Aiaratik